Drie donkere kanten van leiderschap
In deze blog nemen we the dark triad, donkere kanten van leiderschap, nader onder de loep. Hopelijk is het niet té herkenbaar!
Duidelijk zichtbaar
Donkere kanten van leiderschap zijn in meerdere of meerdere mate ‘zichtbaar’. Gedragingen die heel duidelijk zichtbaar, merkbaar en voelbaar zijn, zijn verbaal aanvallen, kleineren en het openlijk pesten van werknemers. Maar ook het nemen van buitenproportioneel risicovolle en impulsieve beslissingen en een sterke behoefte aan sensatie zijn voorbeelden van zichtbaar gedrag.
Komt bovenstaande je bekend voor? Dan zeg ik: je biezen pakken. Er is een betere en veiliger plek voor jou om te werken. De kans is groot dat jouw leidinggevende, in lichte danwel zwaardere vorm, psychopathisch is. Geen grap.
Kenmerkend is dat hij/zij dag in dag uit onethisch en harteloos handelt. Schuldgevoel is hem/haar onbekend.
Geraffineerd en subtiel
De donkere kanten van leiderschap die zich op iets subtielere wijze manifesteren zijn mogelijk een vorm van narcisme of macchiavellisme. Dit gedrag is minder zichtbaar aan de oppervlakte, de donkere kant is wat meer bedekt en wordt minder expliciet geuit. Toch weet je, voel je, dat er van alles aan de hand is en niet klopt. Maar je kunt er niet precies de vinger op leggen. Misschien helpt onderstaande om erachter te komen waar jouw leidinggevende aan ‘lijdt’:
- Een leidinggevende met narcistische trekken kan niet tegen kritiek (nul komma nul) en staat graag in het middelpunt van de belangstelling. Hij/zij heeft veel behoefte aan ‘entitlement’ en dicht zich alles toe wat aan succes raakt en naar succes riekt. Kenmerkend is de paradoxaal lijkende aanwezigheid van grootheidswaan én kwetsbaarheid. De grootheidswaan (zichzelf zien als extra intelligent en aantrekkelijk) wordt ‘gebruikt’ om het lage en fragiele zelfvertrouwen te verbeteren en te beschermen.
- Een ‘macchiavellist’ manipuleert constant de mensen om zich heen voor eigen gewin (en vaak tegen het belang van een ander). Hij/zij speelt politieke spelletjes en houdt informatie achter. Het gedrag komt voort uit wantrouwen. Kenmerkend is een cynische blik op de wereld en de mens, een lage mate van empathie en emotionele afstandelijkheid.
The Dark Triad
De termen psychopathie, narcisme en machiavellisme zijn afkomstig uit ‘the dark triad’. Er is overlap in de beschrijving van de drie donkere types. Het gedrag is ongewenst van aard, manipulatief en puilt uit van egocentrisme.
Het zal dan ook geen verrassing zijn dat ‘duister leiderschap’ leidt tot een hoog ziekteverzuim en dat medewerkers die dit voorbeeldgedrag zien zich er zelf ook naar gaan gedragen. Er is meer afwijkend gedrag (pesten, stelen, saboteren) en alleen al de financiële kosten daarvan zijn enorm (e.g., Barelds, Wisse, Sanders, & Laurijssen, 2018).
Reflectie
Dan nu de reflectievraag: de donkere typen manifesteren zich uiteraard ook in mildere vorm. Als je eerlijk bent naar jezelf, en je moet kiezen, in welk van de drie herken je je dan het meest?
Na het lezen van dit stuk over de donkere kanten van leiderschap, bieden we je graag ook een positieve en richtinggevende tegenhanger. Dan kun je wat meer in balans de kerstvakantie in gaan. Lees ook de blog: ‘Vier disciplines om een gezonde organisatie te creëren’.
Fijne feestdagen en voor 2021 veel gezond leiderschap toegewenst!
Selmar
Wil je reageren op de blog? Stuur je reactie naar selmar@doorpakbv.nl
