Compleet, consistent en een geheel
Compleet, consistent en één geheel
In elke sector zien we organisaties die worstelen met druk, versnippering en een gebrek aan samenhang. Tegelijkertijd verlangen medewerkers, klanten en burgers naar duidelijkheid, stabiliteit en richting. Een gezonde organisatie onderscheidt zich door de versterkende werking van deze drie componenten: compleet, consistent en één geheel. Compleetheid zonder consistentie is leeg, consistentie zonder geheel werkt niet, en een geheel zonder compleetheid blijft oppervlakkig.
In deze blog verkennen we deze componenten aan de hand van drie voorbeelden. Uit de zorg, het onderwijs en de overheid.
-
Compleet: alle cruciale elementen zijn aanwezig én verbonden
Een organisatie is compleet wanneer alle noodzakelijke onderdelen aanwezig zijn én elkaar versterken. Het gaat dus verder dan structuur en functies: compleetheid heeft te maken met visie, leiderschap, juiste expertise, ondersteunende processen en de randvoorwaarden om goed werk te kunnen doen.
Compleetheid vraagt om:
- Een volledig en realistisch beeld van wat nodig is om de missie uit te voeren
- De juiste rollen en expertise, inclusief (be)sturen en besluiten
- Processen die logisch op elkaar aansluiten
- Heldere mandaten en verantwoordelijkheden
Voorbeeld uit de zorg: integrale ouderenzorg die niet compleet was
Een regionale zorgorganisatie wilde een nieuw integraal ouderenzorgconcept ontwikkelen. Medische zorg, welzijn, preventie en sociale ondersteuning zouden samenkomen in één aanpak.
Op papier was het concept veelbelovend, maar in de praktijk ontbraken cruciale elementen:
- Er was geen gezamenlijke triage tussen wijkverpleging, huisarts en sociaal team
- IT-systemen konden geen informatie delen
- De rol van casemanager dementie was per gemeente anders belegd
- Medewerkers hadden onvoldoende tijd en scholing om integraal te werken
Pas toen de organisatie alle schakels compleet maakte — gezamenlijke triage, één dossier, gelijkgetrokken rollen, multidisciplinaire caseloads en structureel overleg — ontstond écht integrale zorg. Compleetheid maakte het concept pas uitvoerbaar.
-
Consistent: één richting in woorden, keuzes én gedrag
Consistentie gaat verder dan strategie of communicatie. Het is de mate waarin missie, visie, leiderschap, besluiten, cultuur en dagelijkse uitvoering elkaar versterken. Een organisatie kan alleen gezond functioneren als interne en externe signalen hetzelfde verhaal vertellen.
Consistentie vraagt om:
- Leiders die voorleven wat zij uitspreken
- Strategische keuzes die terugkomen in middelen, tijd, doelen en structuur
- Cultuur en gedrag die passen bij de gewenste koers
- Heldere en herhaalde communicatie door alle lagen
Voorbeeld uit het onderwijs: een school die ‘persoonlijk leren’ wilde, maar iets anders deed
Een grote onderwijsgroep introduceerde “persoonlijk leren” als leidend principe. De belofte: leerlingen krijgen onderwijs op maat, in hun eigen tempo, met meer keuzevrijheid.
Maar in de praktijk was de organisatie niet consistent:
- Het rooster bleef volledig klassikaal
- Toetsing was gestandaardiseerd en liet geen ruimte voor variatie
- Leraren hadden geen tijd gekregen om nieuwe pedagogische aanpakken te oefenen
- De ICT-infrastructuur ondersteunde maatwerk nauwelijks
- Schoolleiders stuurden nog steeds primair op eindexamenresultaten
Het gevolg: het concept landde niet. Leerlingen voelden weinig verschil, docenten raakten gefrustreerd.
Pas toen de organisatie keuzes en gedrag in lijn bracht met de visie — flexroosters, formatief evalueren, scholing, experimenteerruime, aangepast leiderschap — werd het persoonlijk leren voelbaar. Consistentie gaf richting en geloofwaardigheid.
-
Eén geheel: samenwerken als één systeem
Een organisatie is gezond wanneer alle onderdelen samenwerken als één organisme, in plaats van als losse afdelingen of eilandjes. Eén geheel gaat over samenhang, samenwerking, gedeeld eigenaarschap en het vermogen om over grenzen heen te kijken.
Eén geheel vraagt om:
- Ketendenken in plaats van eilanddenken
- Gezamenlijke doelen en gezamenlijke verantwoordelijkheid
- Informatie-uitwisseling en open communicatie
- Een cultuur waarin afdelingen elkaar versterken in plaats van tegenwerken
Voorbeeld uit de overheid: de gemeente waar beleid en uitvoering gescheiden werelden waren
Een middelgrote gemeente worstelde met het realiseren van haar beleidsdoelen binnen het sociaal domein. Beleidsadviseurs ontwikkelden plannen voor jeugd, werk en gezondheid, maar deze kwamen moeizaam van de grond.
De oorzaak: beleid en uitvoering functioneerden als twee organisaties binnen één organisatie.
- Beleidsadviseurs maakten plannen zonder input van wijkteams
- Wijkteams kregen onvoldoende inzicht in beleidskaders
- Data werden niet gedeeld
- Er was geen gemeenschappelijke monitoring
- Mandaten om te beslissen waren versnipperd
De organisatie besloot om het sociaal domein te herontwerpen als één geheel:
multidisciplinaire teams, gezamenlijke data-analyses, integrale budgetverantwoordelijkheid, co-creatie tussen beleid en uitvoering en een nieuwe overlegstructuur waarin iedereen aan één tafel zat.
Het resultaat: sneller beleid, betere dienstverlening en minder miscommunicatie. De organisatie functioneerde niet langer als losse delen, maar als één systeem.
Een gezonde Organisatie leeft de drie componenten tegelijkertijd. Wat deze voorbeelden laten zien, is dat compleet, consistent en één geheel geen losse bouwstenen zijn. Ze vormen samen het fundament van een organisatie die:
- een duidelijke koers heeft (consistent)
- over alle noodzakelijke middelen en rollen beschikt (compleet)
- en echt samenwerkt (één geheel)
Gezondheid van een organisatie begint aan de top, maar moet door elke laag heen voelbaar en doorgevoerd zijn.
Wanneer deze drie componenten op orde zijn, ontstaat er rust, vertrouwen en richting.
Niet omdat alles perfect is, wel omdat het klopt.